Początki Ruchu "Światło-Życie", zwanego także "ruchem oazowym", sięgają lat 50-tych, a ściślej rzecz biorąc, czasu, kiedy młody wówczas kapłan Franciszek Blachnicki rozpoczął pracę duszpasterską w swej pierwszej parafii. Otrzymał on wtedy od Kurii Diecezjalnej w Katowicach zlecenie, aby przeprowadzić szereg rekolekcji dla ministrantów będących w wieku 10-14 lat. Dzieci te stanowiły wówczas właściwie jedyną grupę, z którą można było podjąć działanie typu wychowawczego, ponieważ inne stowarzyszenia i organizacje kościelne zostały przez władze państwowe rozwiązane. Pierwsze rekolekcje, trwające 3 dni, odbyły się w 1951 roku w Kokoszycach. Stały się one dla niego źródłem przekonania, że jest niemożliwe prowadzenie rekolekcji zamkniętych dla dzieci z takimi praktykami ascetycznymi jak: milczenie, wysłuchiwanie nauk, modlitwa, refleksja. Praktyki te bowiem przekraczały ich możliwości percepcyjne oraz nie wyrażały wszystkich potrzeb młodych ludzi, a wskutek tego nie przynosiły zamierzonych rezultatów. Przez trzy następne lata /1951-1953/ trwały poszukiwania właściwych metod rekolekcyjnych, które odpowiadałyby rozwojowi psychicznemu i fizycznemu dzieci. Owocem tych przemyśleń ks. Franciszka stały się przeprowadzone w 1954 roku, w Bibieli, rekolekcje, pod nazwą Oaza Dzieci Bożych. Trwały one 15 dni i były prowadzone metodą przeżyciowo-wychowawczą. Nowa metoda pozwalała dzieciom przeżyć spotkanie z Bogiem i doświadczyć życia zgodnego z powołaniem dziecka Bożego, przy jednoczesnym, wspieranym przez odpowiedzialnych za rekolekcje, wysiłku samych wychowanków stawania się lepszymi. Tak więc, obok codziennej Mszy świętej, wspólnych modlitw i nauk, znalazły się również zabawy i prace. Natomiast w celu zintensyfikowania oddziaływania wychowawczego, wszyscy uczestnicy oazy zostali podzieleni na małe grupy, z których każda posiadała swego opiekuna, zwanego duktorem. Wszystko, co działo się podczas oazy, z założenia miało mieć charakter modelowy, ponieważ jej zadaniem było zachęcenie dzieci do podobnego życia po powrocie do domu. Niestety, zapał młodych uczestników oazy do trwania w ciągłym stanie łaski uświęcającej szybko po rekolekcjach wygasał. Dlatego ks. Blachnicki rozpoczął organizowanie im całorocznej pracy pooazowej, odbywającej się w rytmie cotygodniowych spotkań. Zamiarem tak przebiegającej formacji było pogłębienie przeżyć z rekolekcji i udzielenie chłopcom pomocy w podjęciu konkretnej służby we wspólnocie parafialnej. Ubogaceniem owych wysiłków wychowawczych okazało się przyjęcie metody prewencyjnej, wypracowanej znacznie wcześniej przez innego księdza, Jana Bosko, a stosowanej dotąd raczej w zakładach wychowawczych zamkniętych. Zgodnie z założeniami tej metody opiekunowie uczestników oazy starali się być jak najczęściej ze swoimi wychowankami, aby zapobiegać wszelkim niewłaściwym zachowaniom, a organizując im wolny czas i służąc radą oraz wzorem osobistym, przyjmowali postawę niejako starszych , bardziej doświadczonych braci. Z każdym nowym rokiem pracy przybywało ks. Franciszkowi nowych doświadczeń, dzięki którym coraz bardziej dojrzewała koncepcja oraz program formacyjny oazy. W latach 60-tych, do treści tego programu zaczęły wchodzić nowe elementy, rodzące się z inspiracji II Soboru Watykańskiego /1962-1965/. Już w 1967 roku program pierwszej oazy dla młodzieży męskiej był skoncentrowany wokół liturgii, rozumianej zgodnie z jej określeniem przez konstytucję soborową "Sacrosanctum Consilium", jako szczyt i źródło życia Kościoła /por. KL10/. W roku 1969 rozpoczął się dla ruchu oazowego nowy etap rozwoju, cechujący się pełnym przyjęciem soborowej wizji odnowy Kościoła, widzianego w dokumentach Vaticanum II, jako "communio", zarówno w wymiarze wertykalnym - z Bogiem, jak i horyzontalnym - z człowiekiem /por. KK 4, 8-9, 26; KL 41-42/. Taki wspólnotowy obraz Nowego Ludu Bożego został przez Ruch oazowy przyjęty i głębiej wyjaśniany. Ruch wskazał na wewnętrzną treść "Kościoła-Communio" i jednocześnie na jego zasadę działania, jaką jest "ŻYCIE", polegające - według Założyciela - na realizacji wspólnoty z Bogiem i z ludźmi. Zrozumienie Kościoła, jako żywej wspólnoty, zaczęło skierowywać cały ruch oazowy ku parafiom, w celu ożywienia ich przez tworzenie wspólnot będących środowiskiem sprzyjającym pogłębianiu relacji ludzi z Bogiem i między sobą. Idea żywego Kościoła stała się również inspiracją do podjęcia z młodzieżą systematycznej pracy postoazowej i wpłynęła na nazwę ruchu, określanego już od 1969 roku "Ruchem Żywego Kościoła". Tego też roku zaczęły powstawać w ramach oazowych wspólnot parafialnych "małe grupy", które swym członkom miały pomagać w odwzorowywaniu ukazanego w trakcie rekolekcji modelu życia chrześcijańskiego oraz uczynić bardziej intensywnym ich zaangażowanie się w służbę w parafii. Grupy formacyjne spotykały się raz w tygodniu na tzw. "ewangeliczną rewizję życia", połączoną z modlitwą, a w swoim kościele parafialnym przejmowały odpowiedzialność za przygotowanie służby liturgicznej. W ramach rocznej pracy formacyjnej, członkowie różnych wspólnot oazowych z wydzielonych terytoriów spotykali się co 6 tygodni na tzw. "dniu wspólnoty", który odtwarzał program dnia rekolekcyjnego. Całe zaś wychowanie w Ruchu zostało oparte na ukazanych przez II Sobór Watykański dwóch filarach: liturgii i Piśmie świętym, oraz skoncentrowane wokół haseł: Światło-Życie, Nowy Człowiek, Nowa Wspólnota, Nowa Kultura. Tym sposobem styl życia poznany w oazie zaczął powoli przenikać do niemal wszystkich polskich parafii i obejmować, w następnych latach, coraz szersze kręgi ludzi pochodzących z różnych środowisk, grup wiekowych i stanów. Kolejnym etapem rozwoju Ruchu było oddanie go w opiekę Niepokalanej, Matki Kościoła. Miało to miejsce w Krościenku, dnia 11 czerwca 1973 roku, podczas odbywającej się tam Centralnej Oazy Matki. Wówczas kardynał Karol Wojtyła, dokonał w obecności rekolektantów, aktu zawierzenia Ruchu Maryi, przyjętego przez "oazowiczów" za Akt Konstytutywny Ruchu. Odtąd swoją identyfikację z tajemnicą Kościoła RŻK niezmiennie wyraża w starochrześcijańskiej idei "Ecclesia Mater", powiązanej z ideą maryjną "Mater Ecclesiae". Pierwsza z nich ukazuje tajemnicę Kościoła w obrazie Niewiasty, oddanej Chrystusowi w Duchu Świętym. Oblubieńcze zjednoczenie z Chrystusem przez wiarę i miłość jest źródłem macierzyństwa Kościoła, rodzącego nowe życie. Druga idea - "Mater Ecclesiae", określa Maryję jako typ Kościoła-Matki, a przez to i wzór do naśladowania dla członków Ruchu. Przełomowy moment w rozwoju Ruchu nastąpił w 1975 roku, kiedy, w dziesiątą rocznicę ogłoszenia dekretu soborowego "Ad gentes", została prolamowana przez Pawła VI adhortacja apostolska "Evangelii nuntiandi", będąca owocem obradującego Rzymie w 1974 roku, III Synodu Biskupów. Ojciec święty podkreślił w niej, że głoszenie Ewangelii powinno być służbą Kościoła świadczoną tak dla społeczności wiernych, jak i całej ludzkości. Określił także cel ewangelizacji, która powinna zmierzać do stworzenia "nowej ludzkości", składającej się z "nowych ludzi", przemienionych mocą głoszonej Dobrej Nowiny o Jezusie Chrystusie /por. EN 18/. W punkcie 15 tegoż dokumentu papież wskazał, że zadaniem Kościoła jest nie tylko ewangelizować innych, lecz także on sam powinien być ewangelizowany, aby mógł zachować swą świeżość, żarliwość i moc w głoszeniu Ewangelii. Przy czym ewangelizację Ojciec święty określił jako "łaskę i właściwe powołanie Kościoła" oraz "najprawdziwszą jego właściwość" / por. EN 14,66/, wyrażając tym samym powszechny zakres owej powinności. W nawiązaniu do tejże wypowiedzi papież podkreślił następnie wielkie znaczenie w odnowie Kościoła posługi świeckich /EN 70/ i działania małych grup-wspólnot /EN 58/, oddających się służbie w parafiach, zgodnie z otrzymanymi łaskami i charyzmatami. Przypomniał również o konieczności dawania świadectwa życiem i słowem, a także zwrócił uwagę na potrzebę otwarcia się na nowsze, przydatne i skuteczne, sposoby niesienia współczesnym ludziom Ewangelii /por. EN 40/. Wpływ adhortacji "Evangelii nuntiandi" na działalność Ruchu zaznaczył się już w obradach I-szej Krajowej Kongregacji Odpowiedzialnych "Ruchu Żywego Kościoła", która odbyła się w dniach 28-29 lutego 1976 roku, w Krościenku. Podczas obrad tej Kongregacji po raz pierwszy został wyznaczony cel wychowawczy Ruchu, którym do dziś jest doprowadzanie ludzi do doskonałości chrześcijańskiej. Członkowie I-szej KKO określili również niezbędne do kształtowania tej dojrzałości elementy: słowo Boże, liturgia, modlitwa, wspólnota, świadectwo i służba. Sformułowanie powyższego celu wychowania postawiło odpowiedzialnych Ruchu przed zadaniem przemyślenia jeszcze raz całego systemu formacji. Adhortacja "Evangelii nuntiandi" uświadomiła wszystkim, że warunkiem odbudowy Kościoła jest stałe trwająca w nim ewangelizacja. Powyższa wskazówka wpłynęła na decyzję o rozpoczęciu przygotowań do przekształcenia programu I-szego stopnia oazy rekolekcyjnej w program ewangelizacyjny. Kongregacja Odpowiedzialnych przyjęła również nową nazwę Ruchu, którą jest formuła "Światło-Życie". Wkrótce po obradach I KKO został wprowadzony nowy sposób przyjmowania uczestników oaz wakacyjnych: przez ewangelizację indywidualną, lub parafialne rekolekcje ewangelizacyjne. Pierwsze takie rekolekcje odbyły się jeszcze w 1976 roku, w parafii Podwyższenia Krzyża w Łodzi. Ów okres zawierający się między I-szą a II-gą KKO, był także dla Ruchu owocny w zrozumienie jego roli w posoborowej odnowie Kościoła, polegającej na włączeniu się w budowanie Kościoła jako wspólnoty wspólnot. Druga Krajowa Kongregacja Odpowiedzialnych /1977/ przedstawiła główne zadanie Ruchu na najbliższą przyszłość, które brzmiało: "pogłębienie jego świadomości misyjnej i spotęgowanie jego dynamiki ewangelizacyjnej". Ponadto II KKO podjęła ostateczną decyzję dotyczącą nowego programu ewangelizacyjnego I-szego stopnia, według którego pierwszych pięć dni oazy miało być skoncentrowanych wokół podstawowych prawd ewangelizacyjnych, prowadzących uczestnika do przyjęcia Jezusa jako swego Pana i Zbawiciela. Pomocą w wypracowywaniu metody ewangelizacji były częste wówczas kontakty z ukierunkowanym na działalność ewangelizacyjną ruchem ekumenicznym "Agape". Od niego Ruch "Światło-Życie" przejął doświadczenia misyjne, a także niektóre elementy metody ewangelizacyjnej, co ułatwiło opracowanie "Podręcznika rekolekcji ewangelizacyjnych". W 1977 roku, pierwsze oazy I-szego stopnia o charakterze ewangelizacyjnym rozpoczęły nowy system formacyjny, opracowany na podstawie posoborowego dokumentu "Ordo initiationis christianae adultorum". Przyjął on w Ruchu nazwę systemu deuterokatechumenalnego, lub po prostu deuterokatechumenatu. W celu lepszego przygotowania animatorów do ich zadań powstała, na przełomie lat 1976/77, nowa forma rekolekcji, tzw. Oaza Rekolekcyjna dla Animatorów, po której animatorzy mieli podjąć się konkretnej służby w swojej parafii. Z ORAR wyodrębniła się następnie czterodniowa Oaza Rekolekcyjna Animatorów Ewangelizacji, przygotowująca zespoły ewangelizacyjne do współpracy z kapłanem przeprowadzającym rekolekcje, a także do prowadzenia małych grup, zrodzonych w wyniku ewangelizacji. Natomiast w związku z nową koncepcją oazy I-szego stopnia i dostrzeżoną jeszcze potrzebą pogłębienia formacji animatorów, został opracowany program 11-dniowego Kursu Oazowego dla Animatorów, przeznaczonego dla tych członków Ruchu, którzy odbyli już oazę III-go stopnia. Kolejnym owocem II KKO było ustalenie celu posługi Ruchu, który został sformułowany jako "soborowa odnowa Kościoła". Asymilacja wizji i programu odnowy Kościoła, według nauki Vaticanum II, dokonywała się już właściwie w latach 1963-1973, gdy Ruch stawał się "całym systemem wychowawczym opartym o Pismo święte i liturgię" oraz odkrywał swoje powołanie w pracy nad odnowieniem życia chrześcijańskiego w parafii. Druga Krajowa Kongregacja Odpowiedzialnych była więc następnym krokiem w kierunku pogłębienia roli Ruchu w nurcie tej odnowy. W wyniku podjętych podczas Kongregacji przemyśleń, jej członkowie dostrzegli jeszcze wyraźniej powołanie Ruchu "Światło-Życie" do pełnego urzeczywistnienia w świecie soborowego obrazu Kościoła - Komunii z Bogiem i z człowiekiem. Zrealizowanie tego celu odpowiedzialni Ruchu określili jako kres jego istnienia, wyrażając to w następujących słowach: "Jeżeli Ruch "Światło-Życie" będzie dobrze działał w parafii, to będzie stopniowo zanikał, a wzrastać będzie parafia jako wspólnota. Ruch będzie stawał się niepotrzebny, w miarę jak będzie osiągał swój cel. Nie chodzi więc o to, aby sam Ruch się rozwijał i stawał się silny w parafii, ale o to, aby przez posługę Ruchu powstawała i rozwijała się żywa parafia, wspólnota lokalna". Ponowna weryfikacja powołania Ruchu do służby we wspólnocie ludu Bożego nastąpiła podczas III KKO w 1978 roku i doprowadziła ona do jeszcze głębszego uświadomienia sobie znaczenia ewangelizacji w procesie formacyjnym Ruchu. Członkowie tej Kongregacji, oświeceni nauką zawartą w adhortacji apostolskiej "Evangelii nuntiandi", dostrzegli istotny związek między ewangelizacją a wyzwoleniem, gdzie to ostatnie nie tylko ograniczało się do dziedziny gospodarczej, politycznej, czy społecznej, ale miało na uwadze "całego człowieka w jego wszystkich wymiarach i aspektach" /EN 33,34/. Zrozumienie tego powiązania wpłynęło na podjęcie przez Ruch inicjatywy wyzwolenia narodu polskiego od wszystkiego, co uwłacza ludzkiej godności, a szczególnie od nałogów alkoholizmu i nikotymiznu, od wynaturzeń w dziedzinie seksu, i przede wszystkim od praktyki zabijania nienarodzonych dzieci. Dla realizacji powyższego zadania została proklamowana jeszcze tego samego roku Krucjata Wyzwolenia Człowieka i przedstawiona jako dar Ruchu dla Jana Pawła II podczas jego pierwszej wizyty w naszym kraju, dnia 8 czerwca 1979 roku. Pierwsze próby realizacji założeń KWC dowiodły, że ewangelizacja stanowi fundament pod wyzwolenie człowieka, gdyż tylko ten, kto poddał swoje życie Jezusowi, może dzięki Jego mocy doświadczyć wolności Dziecka Bożego. Dnia 8 grudnia 1979 roku, w liście do kapłanów, Prymas Polski przypomniał o zobowiązaniach milenijnego aktu oddania Polski Matce Bożej i zachęcił do wznowienia walki z naszymi wadami narodowymi. Odpowiedzią Ruchu na ten apel było opracowanie "planu wielkiej ewangelizacji - Ad Christum Redemptorem". Plan ACR zakładał bowiem przyprowadzenie wszystkich ludzi mieszkających w kraju do Chrystusa, mającego moc wyzwalania z wszelkich zniewoleń. Drugą inspiracją w powstaniu planu ACR była encyklika Jana Pawła II "Redemptor hominis", w której papież wskazał co należy uczynić, aby cały Kościół wkroczył na drogi już dawno odkryte przez II Sobór Watykański: "Jeden zwrot ducha, jeden kierunek umysłu, woli i serca: ad Christum Redemptorem hominis, ad Christum Redemptorem mundi"/RH 7/. Od pierwszych słów owego łacińskiego zawołania Ojca świętego przyjął swoją nazwę plan wielkiej ewangelizacji, zamierzający dokonać takiego zwrotu ducha w sercach wszystkich Polaków. Dla zrealizowania powyższego zadania odpowiedzialni Ruchu podzielili kraj na rejony, których ewangelizację powierzyli powstającym tam Rejonowym Diakoniom Ewangelizacji i Wyzwolenia. Czuwanie nad pracą wszystkich diakonii rejonowych i diecezjalnych należało do Centralnej Diakonii Ewangelizacji. W tym czasie powstał również nowy typ oazy dla animatorów - Oaza Animatorów Wielkiej Ewangelizacji, przygotowująca do czynnego udziału w wielkiej ewangelizacji. Zaczął także ukazywać się biuletyn ewangelizacyjny oraz inne materiały pomocnicze w realizacji planu ACR. Ruch został zaopatrzony w filmy "Jezus", projektory i małe egzemplarze Ewangelii św. Łukasza. Chociaż podjęto tak wiele starań, to pierwsze wysiłki dotarcia z Ewangelią do każdego mieszkańca Polski w ciągu dwóch lat okazały się niemożliwe. Jednakże ewangelizacja, z ciągle udoskonalanymi metodami jej przeprowadzania, weszła już na stałe w program służby Ruchu polskiemu Kościołowi. W 1980 roku, Ruch "Światło-Życie" w liście Krajowego Kolegium Moderatorów do papieża Jana Pawła II, przedstawił Ojcu świętemu swoje zobowiązania, przyjęcia na siebie całego szeregu odpowiedzialności: za odnowę wspólnot lokalnych - parafii; za ewangelizację środowisk, gdzie nie dociera już żaden wpływ duszpasterstwa; za wychowanie ludzi, zwłaszcza młodych, do dojrzałej wiary; za rodziny, aby stawały się środowiskiem życia wiary; oraz za odnowę liturgii w myśl wszystkich przepisów reformy II Soboru Watykańskiego; i za odnowę życia modlitwy. W sposób szczególny Ruch zobowiązał się zatroszczyć o religijną formację ludzi świeckich, którzy zgodnie z "Dekretem o apostolstwie świeckich", już na mocy chrztu są przeznaczeni do apostolstwa, a obdarzeni przez Ducha Świętego różnymi darami, nawet szczególnymi, przyczyniają się do budowania Kościoła w miłości /por. DA 3/. W 1987 roku, z propozycji redemptorysty, Tomma Forresta, powstała inicjatywa o nazwie "Ewangelizacja 2000", która stała się wyjściem naprzeciw współczesnego człowieka, dotkniętego laicyzacją i sekularyzmem, nastawionego jednostronnie na konsumpcję i często pozbawionego celu życia. Od 1989 roku, Ruch "Światło-Życie" włączył się w to dzieło ewangelizacji świata, przygotowujące ludzkość do przeżycia z głęboką wiarą obchodów dwutysięcznej rocznicy narodzin Zbawiciela w świecie już zmienionym mocą Ewangelii. Liczne obowiązki jakie Ruch przyjął na siebie oraz jego zaangażowanie się w służbę Kościołowi, pobudziły kardynała Karola Wojtyłę do krótkiej syntezy zadań tego Ruchu, wypowiedzianej w 1972 roku w słowie skierowanym do Moderatorów Archidiecezji Krakowskiej: "To jest przetłumaczona na język pewnego ruchu, pewnego działania, eklezjologia Vaticanum Secundum w różnych swoich elementach, i myślę, elementach centralnych: osoba, wspólnota Ludu Bożego, wspólnota apostolska w znaczeniu najbardziej podstawowym tego słowa". Dzisiaj, po 15 latach, jakie upłynęły od III Krajowej Kongregacji Odpowiedzialnych, podczas której Ruch "Światło-Życie" odkrył swój charyzmat ewangelizacyjny, jego członkowie nadal kontynuują dzieło ewangelizacji świata. Podejmują różne inicjatywy przysposabiające Kościołowi nowych wiernych, współpracując przy tym często z innymi ruchami posoborowej odnowy, a także z Kościołami odłączonymi.
Autor: Jerzy Okrasiński